"1.330 γραμμάρια φαιάς ουσίας"

Η Λυδία Δαμπασίνα και η έκθεση Party's Over-Starts Over στην κυριακάτικη Ελευθεροτυπία.

http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=337354

Της ΕΙΡΗΝΗΣ ΚΟΝΤΟΓΕΩΡΓΙΟΥ eirini@kontogeorgiou.gr

Την ερχόμενη Κυριακή πέφτει η αυλαία του φετινού Athens Photo Festival. Η πρόσκληση είναι για το Μουσείο Αλεξ Μυλωνά - Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στις 12 το μεσημέρι, οπότε θα κλείσει η έκθεση «Το γλέντι τελείωσε - Το γλέντι ξαναρχίζει», της Λυδίας Δαμπασίνα. Θα μας περιμένουν εκεί για συζήτηση ο ιστορικός Τέχνης Χριστόφορος Μαρίνος και ο ψυχαναλυτής Στέλιος Στυλιανίδης.

Εργα της Λ. Δαμπασίνα. Δίπλα: «Η Pina Bausch πέθανε». Δεξιά: «Η οικονομία ακέφαλο τέρας. Πώς να βρούμε κάτι που δεν είναι εδώ, πώς να καταγράψουμε το αόρατο»Αν αναρωτιέστε για την παρουσία του δεύτερου, σκεφτείτε ότι η φωτογράφος διαπραγματεύεται το λεγόμενο «πάρτι των αγορών» υπό την ιδιότητα της καλλιτέχνιδας και της ψυχολόγου.

Επιβλητικές, άρτιας τεχνικής και λιτά σκηνοθετημένες φωτογραφίες σε μέγεθος 1,70χ1,25 εκ. δεσπόζουν, αν και κατά τη γνώμη μου ασφυκτιούν στο συγκεκριμένο χώρο. Μια φράση παρμένη από τον Τύπο, τυπωμένη στο κάτω μέρος και με αναφορά στην εφημερίδα από την οποία προέρχεται, αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι κάθε εικόνας. Κοινό στοιχείο όλων των φωτογραφιών, η μετωπική λήψη, το σημείο φωτισμού, ο ουδέτερος χώρος και σχεδόν πάντα το εντυπωσιακό ξύλινο τραπέζι. Πάνω σε αυτό στήνεται το «γλέντι» εικόνας και λόγου στο οποίο μας ξεναγεί η καλλιτέχνις. Π.χ. πάνω από τη φράση «Η οικονομία ακέφαλο τέρας. Πώς να βρούμε κάτι που δεν είναι εδώ, πώς να καταγράψουμε το αόρατο» υπάρχει το τραπέζι με ένα σώμα χωρίς κεφάλι. «Ολοι οι δρόμοι είναι κλεισμένοι» και στο τραπέζι μια προσεκτικά διπλωμένη ελληνική σημαία. «Ουκ επ' άρτω μόνο ζήσεται άνθρωπος» και στο τραπέζι ένα καρβέλι ψωμί. «Στο μεταξύ η Ελλάδα ταξιδεύει, ολοένα ταξιδεύει κι αν ορώμεν ανθούν πέλαγος Αιγαίον νεκροίς»: μαχαίρι καρφωμένο στο κόκαλο. «1.330 γραμμάρια φαιάς ουσίας που συνοψίζουν την ιστορία της ανθρωπότητας, τα πάθη και τις αμφιβολίες της»: υπολείμματα ανθρώπινου εγκεφάλου. Πρόκειται για μια ρυθμική, σουρεαλιστική αφήγηση, που συντίθεται από σπαράγματα εντυπώσεων και προβληματισμών αναδυόμενα από νεκρές φύσεις και αρχετυπικά σύμβολα. Ενα ποιητικό σύμπαν, του οποίου η πρώτη ανάγνωση αφορά την παρούσα οικονομική κρίση, επιχειρεί ωστόσο διαχρονικές αναφορές τόσο στην εικονολογική όσο και στην εννοιολογική του διάσταση. «Παίρνω αυτά τα κομμάτια, συγκεντρώνω κάποιες αξίες. Η μνήμη είναι γραπτή και οπτική. Η Μελαγχολία είναι διάχυτη, διαβρώνει τους τοίχους, τα βλέμματα, τα αντικείμενα, όλα μπαίνουν σε απόσταση».

Το περιβάλλον συμπληρώνουν δύο έργα στο χώρο κι ένα βίντεο μικρής διάρκειας: Εγκέφαλος από πολυεστέρα ανασαίνει σε γυάλα με νερό. Παλιά ζυγαριά ισορροπεί, με τοποθετημένες στους δύο δίσκους της τις ίδιες ποσότητες λαμπερού βυζαντινού μπλε και πράσινου σε σκόνη (κάθε ομοιότητα με το ελληνικό πολιτικό σύστημα δεν είναι τυχαία). Στο ασπρόμαυρο βίντεο ο συγγραφέας Νικόλας Φαράκλας επαναλαμβάνει: «Θα πρέπει να ομολογήσω, δεν το πολυ-λέω, ότι αυτό που επιθυμώ είναι να τον δω αυτόν τον πολιτισμό ξυραφισμένο από πάνω μέχρι κάτω [...]».

Το «γλέντι» αυτής της δουλειάς για τη Δαμπασίνα άρχισε το 2008, με την κατάρρευση της Lehman Brothers. Ηλπιζε ότι θα μέναμε στο «The party is over». Δυστυχώς, «it starts over»: «Μέσα στους αριθμούς ανακαλύπτεις την απίστευτη πραγματικότητα: Οι μισθοί ενός έτους ακριβοπληρωμένου στελέχους του χρηματοπιστωτικού τομέα επαρκούν για να ζήσει ένας φτωχός πολίτης για εκατοντάδες χρόνια», υπολογίζει. Τις βαθύτερες, δομικές διαστάσεις και τις εκφάνσεις αυτού του παραλογισμού αναζητά και με τις δύο ιδιότητές της. Τις αποδίδει συνδυάζοντας Λόγο και Τέχνη. Στοχεύει στο συναίσθημα ή στο λογικό του θεατή; «Μ' ενδιαφέρει να προκαλέσω τη συγκίνηση μέσω της απόστασης. Με ελευθερία κι όχι με συναισθηματικό εκβιασμό» (Πλατεία Αγίων Ασωμάτων 5, Αθήνα, τηλ. 210-3215717, mam@mmca-mam.gr).